TÜRKİYE'DE YASAL ŞANS OYUNLARI PAZARINDA 2020-2021 GERÇEKLEŞMELERİ VE 2022 BEKLENTİLERİ

TÜRKİYE'DE YASAL ŞANS OYUNLARI PAZARINDA 2020-2021 GERÇEKLEŞMELERİ  VE 2022 BEKLENTİLERİ 

Giriş:

Hatırlarsanız, 22 Mayıs 2021’de yayımladığım “Pandemi Koşullarında Şans Oyunları” yazımda (https://atasoyzer.blogspot.com/2021/05/pandemi-kosullarinda-sans-oyunlari.html) , ülkemizdeki 2020 şans oyunları hasılatı ve Pazar payları hakkında tahminlerimi paylaşmıştım.

Bildiğiniz gibi ülkemizde, 3 tip yasal şans oyunu oynatılmaktadır. Bunlar, Milli Piyango Oyunları/MP Oyunları (Sayısal Oyunlar, Kazı Kazan, Piyango); spor bahisleri (İddaa ve Spor Toto) ve at yarışlarıdır.

MP Oyunları, 01 Ağustos 2020’ye kadar MPİ tarafından oynatılmıştır; sonrasında ise Türkiye Varlık Fonu A.Ş.’nin yetkilendirdiği Sisal/Şans şirketi tarafından oynatılmaktadır. Halen bu şirket tarafından oynatılmaya devam edilmektedir.

Spor bahisleri (İddaa ve Spot Toto), Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından; at yarışları (TJK) ise, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca yetkilendirilen Türkiye Jokey Kulübü (TJK) tarafından oynatılmaktadır.

1-2020 Yılı

Mayıs 2021’deki yazımdan sonra, süreç içerisinde, hem Spor Toto Teşkilat Başkanlığı'nın 2020 Sayıştay raporu[1], hem Milli Piyango İdaresi’nin 2020 faaliyet raporu[2] hem de 2022 Mali Yılı Genel Bütçe Kanunu Teklifi ve İlgili Cetveller”[3] yayınlandı.

Dolayısıyla bu rapor ve belgeleri incelediğimizde artık hem 2020, hem son ayında olduğumuz 2021 gerçekleşmelerini hem de 2022’de Devletin, şans oyunlarından ne kadar bir gelir beklentisi içerisinde hareket ettiğini öğrenme imkânı bulduk.

Öncelikle, şuna dikkat çekmem gerekiyor:

Milli Piyango Oyunları/MP Oyunları (Sayısal Oyunlar, Kazı Kazan, Piyango)’nun 01 Ağustos 2020’den sonraki hasılatı ile ilgili elimizde resmi bir veri yok. Çünkü yukarıda da belirttiğimiz gibi, Türkiye Varlık Fonu A.Ş.’nin yetkilendirdiği Sisal/Şans şirketi tarafından oynatılmaya başlanmasında sonra, bu oyunlar konusunda herhangi bir resmi veri yayınlanmıyor.

Aynı durum, TJK tarafından oynatılan at yarışları için de geçerli. Halen “lisans”ı Türkiye Varlık Fonu A.Ş.’de olan bu oyunlar, geçmişteki geleneksel haliyle TJK tarafından oynatılmaya devam edilmektedir. Fakat, MP Oyunları ile at yarışı konusunda da aynen “Pandemi Koşullarında Şans Oyunları” başlıklı yazımızda kullandığımız tümden gelim yöntemini kullanarak, kabaca bir tahminde bulunmak mümkündür.

Öncelikle, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na ilişkin 2020 Sayıştay raporuna bakalım:

Rapora göre, 2020 yılında ülkemizde 63,401 Milyar TL’lik spor bahsi oynanmıştır. (Rapor yayımlanmadan 5 ay önce yazımda 65,4 milyar TL. olarak tahmin etmiştim)

Bu hasılat nasıl dağıtılmış; şimdi buna bakalım:

2020 SPOR BAHİSLERİ HASILAT DAĞILIMI

2020	Spor Bahisleri (Milyon TL.)
Hasılat	63.401
Dağıtılan İkramiye	44.600
KDV	9.671
Şans Oyunları Vergisi (ŞOV)	2.686
Reklam ve Tanıtım Giderleri	3.593
Başbayi Komisyonu	107
İsim Hakkı ve Futbol Federasyonu Payı	340
Bayi Komisyonları ve İkramiye Ödeme Primi	1.682
Spor Genel Müdürlüğü Hissesi	5.185

Tablodan da anlaşılacağı üzere, 2020 yılında oynanan spor bahislerinden oyuncular, yaklaşık 18,801 milyar TL. kaybetmişler; başka bir ifadeyle bu parayı, kamu/Spor Toto Teşkilat Başkanlığı kazanmıştır. Öte yandan kamu, spor bahislerinden KDV ve ŞOV olarak yaklaşık 12,36 milyar TL. vergi geliri elde etmiştir.

Şu yazımda da belirttiğim üzere, (https://atasoyzer.blogspot.com/2021/06/sans-oyunlarinda-imtiyazli-kdv-iadesi.html) artık spor bahislerinden elde edilen KDV’nin önemli bir kısmı Hazine’den tekrar Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na red ve iade edilmekte ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından “yatırım ve işletme giderleri olarak” kullanılmaktadır. 2020 Sayıştay raporundan anladığımız kadarıyla, 2020 mali yılında spor bahislerinden 9,671 milyar TL’lik KDV tahsilat yapılmış ve bu tutarın 4,159 milyar TL.’si Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’na “yatırım ve işletme giderleri olarak” kullanılmak üzere red ve iade edilmiştir.

1-a) 2020’de spor bahislerinin ne kadarı elektronik ortamda/internet ortamında; ne kadarı sabit/sokak bayilerinde oynanmıştır?

Sayıştay raporunda, bu sorunun net doğru yanıtını veren doğrudan bir veri yoktur. Ancak rapora göre, 2020 yılında 45 milyon TL. civarında ikramiye ödeme primi ödendiği görülmektedir. Bu prim, elektronik ortamda/internet ortamında spor bahsi oynatan bayilere değil; sadece sabit/sokak bayilerinden oynanan ve bu bayilerden ödenen ikramiyeli biletler için ödenmektedir; bunun da oranı yaklaşık ödenen ikramiye tutarının net % 1’idir.

Dolayısıyla 45 milyon TL.’lik ikramiye ödeme primi dikkate alındığında sabit/sokak bayileri, demek ki; 4,5 milyar TL.’lik ikramiye ödemiş ve bu bayilerden yaklaşık 5,42 milyar TL’lik spor bahsi oynanmıştır.

Dolayısıyla, 63,401 Milyar TL.’lik hasılatın 5,42 Milyar TL.’si sabit/sokak bayileri üzerinden yapıldığını varsaydığımızda, kalan yaklaşık 58 milyar TL’lik spor bahsi de elektronik ortamda/internet ortamında (elektronik bayiler üzerinden-Bilyoner, Birebin, Misli, Nesine, Oley, Tuttur) oynanmıştır.

2020	Elektronik Bayiler	Sabit Bayiler/Sokak Bayileri
Hasılat	58 Milyar TL	5,40 Milyar TL.
Hasılat Yüzdesi	% 91,5	% 8,5

 

2020’de sabit/sokak bayilerinin genel spor bahsi hasılatındaki paylarının düşük olmasının nedeninin, pandemi nedeniyle uygulanan dükkan açmama, dükkanda belli sayıda kişi bulundurma gibi kısıtlamaların olduğunu tahmin ediyorum. Kısaca pandemi, sabit/sokak bayilerini olumsuz etkilemiş; hasılatları düşmüştür.

1-b) 2020 yılında MP Oyunlarından ve At Yarışlarından elde edilen hasılat tutarı nedir?

Spor bahsi hasılatı ve bu hasılattan ödenen ŞOV tutarı artık tam olarak bilindiğine göre, MP Oyunlarından ve At Yarışlarından elde edilen hasılatı da şu şekilde hesaplamak mümkündür:

2020 yılında spor bahislerinden elde edilen ŞOV tutarı, Sayıştay raporuna göre, 2,686 milyar TL’dir. 2020 yılında ise, ŞOV olarak toplam 3,463 milyar TL. tahsil edilmiştir..[4]

Yani, MP Oyunlarından ve at yarışlarından elde edilen ŞOV tutarı yaklaşık 777 milyon TL.’dir. Bundan sonrası için elimizde maalesef resmi bir veri bulunmamaktadır. Ancak, mevcut 2020 pazar payları/dinamikleri ve pazarla ilgili tecrübelerime dayalı olarak, bu verginin kabaca 200 milyon TL.’sinin at yarışlarından 577 milyon TL.’sinin ise MP oyunlarından geldiğini tahmin ediyorum.

Bu vergi tutarları dikkate alındığında ise, 2020’de at yarışlarından elde edilen hasılatın, yaklaşık 4 milyar TL; MP oyunlarından elde edilen hasılatın ise 5,8 milyar TL’ olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.[5]

Tüm bunları bir tabloya dönüştürürsek:

2020 TÜRKİYE YASAL ŞANS OYUNLARI PAZARI

2020	MP Oyunları (Sayısal, Piyango, Kazı Kazan)	At Yarışı (TJK)	Spor Bahisleri (İddaa/Spor Toto)	Toplam
Hasılat	5,8 Milyar TL.	4 Milyar TL.	63,4 Milyar TL.	73,2 Milyar TL.
Pazar Payı	% 7,9	% 5,5	% 86,6	% 100

 

2) 2021 Yılı

Henüz 2021 yılını tamamlamadık; ancak elimizde, 2021 yılına ilişkin yine tahminde bulunmayı mümkün kılacak ölçüde veriler bulunmaktadır.

2-a) Yasal şans oyunlarında 2021 yılı nasıl tamamlanacaktır?

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı(CSBB)’nca kısa süre önce TBMM’ne sunulan 2022 bütçe teklifinin 114 üncü sayfasında 2021 yılı için ŞOV tahsilatının ilk 8 aylık gerçekleşmeye bağlı olarak 5,852 milyar TL olacağı; yani 2020’deki toplam 3,463 milyar TL.’lik ŞOV tahsilatına nazaran % 69 oranında bir büyüme/fazla tahsilat yapılacağı varsayılmaktadır.

Kanaatimce, CSBB’nın varsayımı gerçekçi ve doğrudur.

CSSB’nın varsayımını dikkate aldığımızda ve pazar paylarında kritik bir değişiklik olmadığını varsaydığımızda, 2021 yılı için şans oyunları hasılatının şu şekilde gerçekleşeceğini tahmin ediyorum:  

2021 TÜRKİYE YASAL ŞANS OYUNLARI PAZARI

2021	MP Oyunları (Sayısal, Piyango, Kazı Kazan)	At Yarışı (TJK)	Spor Bahisleri (İddaa/Spor Toto)	Toplam
Hasılat	9,7 Milyar TL.	6,76 Milyar TL.	107,2 Milyar TL.	123,66 Milyar TL.
Pazar Payı	% 7,9	% 5,5	% 86,6	% 100
ŞOV	974 milyon TL.	338 milyon TL.	4,540 Milyar TL.	5,852 milyar TL.
KDV	Belirsiz[6]	1,03 Milyar TL.	16,35 Milyar TL.	16,38 Milyar TL.

 

2-b) Bu tabloya bakıldığında 2021 yılı için şu tespitleri yapmak mümkündür:

1- Türkiye’de yasal şans oyunu pazarı, 2021’de, 2020’ye nazaran % 69 oranında büyümüş ve 123,66 milyar TL. civarına ulaşmıştır. Türkiye’nin 2021 GSYH’sinin tahminen/kabaca 6,5 trilyon TL. olacağı dikkate alındığında, şans oyunlarının toplam hasılatı, 2021 yılı tahmini GSYH’nin kabaca % 2’sine ulaşmaktadır. 2020 yılında bu verinin % 1,5 civarında olduğunu düşündüğümüzde, şans oyunlarının GSYH’dan aldığı pay (% 1,5’ten % 2’ye) % 30’un üzerinde artmıştır. Yasadışı bahis ve kumarın oluşturduğu güncel hacim ise bilinmemektedir.

2- Şans oyunlarından kamunun aldığı pay 2021'de vergi olarak 22 milyar TL civarında gerçekleşecektir. Bu paya, dağıtılmayan ikramiyeler/oyuncular tarafından kaybedilen tutarlar (bunun 38-40 milyar TL. civarında gerçekleşeceğini tahmin ediyorum) dahil edildiğinde, kamunun şans oyunlarından elde edeceği pay, 60 milyar TL. civarında olacaktır. Bu tutara, Veraset ve İntikal Vergisi veya faiz gibi diğer gelirler dahil değildir.

Şans oyunları hasılatının büyümesi esas itibariyle, spor bahislerinden gelmektedir. Toplumumuz, şans oyunlarında daha çok spor bahislerini  (İddaa’yı) tercih etmeye devam etmektedir.

3- MP oyunları ve at yarışlarında hasılatta göreceli bir artış olmasına karşın, durağan görünüm devam etmektedir.

3- 2022 Beklentileri

2022 Bütçe Teklifine göre şans oyunları pazarından beklentiler nelerdir?

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı(CSBB)’nca TBMM’ne sunulan 2022 bütçe teklifinin 114 üncü sayfasına baktığımızda, 2022 yılında ŞOV tahsilatında %18,3 oranında bir artış ve vergi tahsilatının 6,922 milyar TL. olacağı varsayımında bulunulduğu görülmektedir.

Bu varsayımın gerçekçi olmadığını düşünüyorum; çünkü, pazardaki büyüme oranını kabaca TÜİK enflasyonuyla büyütmek suretiyle bir hesaplama yapılmıştır.

Yasal şans oyunları pazarındaki büyüme oranı, 2019’dan 2020’ye % 118; 2020’den 2021’e ise % 69’dur. Dolayısıyla mevcut gerçekleşmeler, ülkemizdeki gerçek enflasyon dinamikleri dikkate alındığında, 2022’de Türkiye’de yasal şans oyunları pazarındaki büyümenin ortalama % 40 civarında olabileceğini; spor bahislerindeki büyümenin daha fazla olacağını (%45-%50); MP oyunlarında ve at yarışlarındaki büyümenin ise, ( % 30-% 35) civarında kalacağını ve pazar paylarında kritik bir değişimin yaşanmayacağını öngörüyorum.

Bunu da bir tabloya dönüştürürsek 2022 için tahminlerim şu şekildedir:

2022 TÜRKİYE YASAL ŞANS OYUNLARI PAZARI (TAHMİNİ)

2022	MP Oyunları (Sayısal, Piyango, Kazı Kazan)	At Yarışı (TJK)	Spor Bahisleri (İddaa/Spor Toto)	Toplam
Hasılat	12,8 Milyar TL.	8,2 Milyar TL.	158 Milyar TL.	179 Milyar TL.
Pazar Payı	% 7	% 5	% 88	% 100

 

Avukat Atasoy ZER

06.12.2021

---

[1] https://www.sayistay.gov.tr/reports/download/3538-spor-toto-teskilat-baskanligi

[2] http://www.mpi.gov.tr/themes/bluemasters/documents/faaliyet_2020.pdf

[3] https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/10/2022_Yili_Merkezi_Yonetim_Butce_Kanunu_Teklifi_ve_Bagli_Cetveller.pdf

[4] https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/10/2022_Yili_Merkezi_Yonetim_Butce_Kanunu_Teklifi_ve_Bagli_Cetveller.pdf

[5] MP Oyunlarından KDV tahsilatı yapılmadığı varsayımıyla hesaplama yapılmıştır.

[6] MP oyunlarından 01 Ağustos 2020 tarihinden itibaren KDV tahsil edilmediğine/Hazineye aktarılmadığına yönelik iddialar bulunmaktadır. Eğer Hazineye KDV ödemesi/aktarımı yapılmıyor ise, 2021 hasılatına göre yaklaşık 1,48 milyar TL. tutarındaki KDV Varlık Fonu’nda kalmaktadır. Bu konuda şu yazılara bakılabilir:

https://siyasalparadigmalar.org/wp-content/uploads/2021/01/MPI-TVF-SISAL-SANS.pdf

https://vergialgi.net/milli-piyangonun-sans-oyunlarinin-vergilendirmesinde-gercek-durum-ne